Coğrafiya

1. Sxemə əsasən təzyiq sahəsinə aid doğru fikirləri müəyyən edin.

I. Mərkəzində alçaq təzyiq sahəsi mövcuddur.
II. Cənub yarımkürəsi üçün xarakterikdir.
III. Mərkəzində yüksək təzyiq sahəsi mövcuddur.
IV. Aydın, buludsuz hava şəraiti formalaşdırır.
V. Tutqun, buludlu hava şəraiti formalaşdırır.

2.Uyğunluğu müəyyən edin.

Xüsusiyyət
1. Dəmyə əkinçiliyi üstünlük təşkil edir.
2. Suvarmadan əsasən yay mövsümündə istifadə olunur.
3. Təbii şəraiti əkinçilik üçün əlverişsizdir. Ərazi və ya region
a. Mərkəzi düzənliklər
b. Cənubi Avropa
c. Çukot yarımadası
d. Şərqi Asiya
e. Alyaska yarımadası

3.Xəritə-sxemdə işarələnmiş iqtisadi rayonların oxşar (I) və fərqli (II) xüsusiyyətlərini müəyyən edin.

4.Doğru sıraları müəyyən edin.

5.Uyğunluğu müəyyən edin.
1. Qışı quraq keçən mülayim-isti iqlim
2. Bütün fəsillərdə bol yağıntılı soyuq iqlim
3. Yayı quraq keçən soyuq iqlim
a. Böyük Qafqazın cənub yamaclarının dağətəyi və alçaq dağlıq sahələri
b. Naxçıvan MR-də orta dağlıq sahələri
c. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamaclarının dağətəyi və alçaq dağlıq sahələri
d. Kiçik Qafqazın dağətəyi və alçaq dağlıq hissələri
e. Böyük Qafqazın cənub yamaclarının orta və yüksək dağlıq sahələri

6.2005-ci ildə ölkədə ümumi əhalinin sayı 8 300 000 nəfər, kənd əhalisi isə 3 984 000 nəfər olmuşdur. Həmin ildə ölkədə urbanizasiya səviyyəsini hesablayın.

7.Dünyanın iri daş kömür ixracatçıları:
1. CAR                                    4. Avstraliya
2. Braziliya                            5. Rusiya
3. Çili                                      6. Misir

8.Uyğunluğu müəyyən edin.
1. Orta Araz vilayəti
2. Kür çökəkliyi vilayəti
3. Lənkəran vilayəti

a. Çayəmələgəlmə imkanı məhdud olsa da, illik çay axımı böyükdür.
b. Nival landşaftlar yaranır.
c. Ərazisinin böyük hissəsində mülayim-isti iqlim tipi hakimdir.
d. Həm filiz, həm də qeyri-filiz ehtiyatlara malikdir.
e. Ərazisində həm meşə, həm də çöl landşaftının mühafizə edildiyi qoruqlar vardır.

9.Daimi qar xətti sxemlərinə əsasən doğru fikri müəyyən edin.

10.Xəritə-sxemdə ştrixlənmiş ölkə üçün doğru fikirləri müəyyən edin.

 1. Qərb hissəsində əhalinin sıxlığı daha çoxdur.
 2. Şəkər çuğunduru, pambıq və cutun əsas ixracatçısıdır.
 3. Məhsuldar qırmızı-qara torpaqlar yayılıb.
 4. Subtropik iqlim qurşağının bərabər rütubətli iqlim tip yayılmışdır.
 5. Demoqrafik keçidin I mərhələsindədir.
 6. Çaylarının qidalanmasında yağış suları üstünlük təşkil

11.Dünya okeanına çay və ya kanal vasitəsilə çıxışı mövcud olan göllər:

12.Xəritə-sxemə əsasən A məntəqəsindən başlayan istiqamətlərə uyğun gələn coğrafi obyektlərin düzgün sırasını müəyyən edin.

a. 1 – Mil düzü, Hərəmi düzü                                                                                              b. 3 – Vulkanik yayla, Gəyən düzü
c. 2 – Şirvan düzü, Yan silsilə
d. 1 – Gəncə-Qazax düzü, Oxçuçay
e. 2 – Qusar maili düzənliyi, Mazımçay
f. 3 – Kürəkçay, Şahdağ silsiləsi

13. Gəncə, Qarabağ, Şamaxı fiziki-coğrafi rayonlarında qışın sonu yazın əvvəli taxıl əkinlərinin yayılmasının səbəbi:

14.Cədvəldə verilmiş əlamətlərə görə ölkələrlə bağlı doğru fikirləri müəyyən edin.

1. A ölkəsi demoqrafik keçidin II mərhələsindədir.
2. B ölkəsi əhalinin təbii artımının azaldılması üçün demoqrafik siyasət aparır.
3. B ölkəsində təbii artımın I tipi xarakterikdir.
4. A ölkəsində suburbanizasiya prosesi daha intensivdir.
5. B ölkəsi xidmət sahələri ilə daha yaxşı təmin olunub.
6. A ölkəsində kənd təsərrüfatı ancaq əmtəə xarakterlidir.

15.Ölkənin əhalisinin sayı 12 mln. nəfərdir. 1 ildən sonra əhalinin sayı 12,1 mln nəfərə çatmışdır. Artımın 40 min nəfəri mexaniki artım hesabına olmuşdur. Orta illik təbii artımı (hər 1000 nəfərə) hesablayın.

16.Xəritə-sxemdə rəqəmlərlə verilən ölkələrə aid olan xüsusiyyətləri müəyyən edin.

 I. 1, 3, 5 – Təsərrüfatda hasilat sənayesinin payı üstündür.
 II. 3, 4, 6 – “Yalançı urbanizasiya” səciyyəvidir.
 III. 2, 4, 6 – Əhalisi Hind-Avropa dil ailəsinin eyni dil qrupuna mənsubdur.
 IV. 2, 4, 5 – “Köçürmə kapitalist ölkələr” olmaqla yanaşı, əsas immiqrasiya mərkəzləridir.
 V. 1, 5, 6 – İnzibati ərazi quruluşuna görə federativ ölkələrdir.
 VI. 1, 3, 5 – Xarici iqtisadi əlaqələrində boru-kəməri nəqliyyatının payı üstündür.

17.Horizontallara əsasən dağın dik yamacını və kəsmə yüksəkliyi müəyyən edin.

18.Doğru olmayan ifadələri müəyyən edin.
1. Ön Qafqaz tektonik çökməsi və Böyük Qafqaz tektonik qalxması eyni təbii vilayətin daxilindədir.
2. Kiçik Qafqaz tektonik qalxmasına aid olan bütün dağlıq ərazilərdə filiz faydalı qazıntılar geniş yayılıb.
3. Orta Araz əyilməsi zonasında qara metal xammalı hasil edilir.
4. Kür dağarası çökəkliyi zonasında arid-denudasion relyef formalarına rast gəlinir.
5. Böyük Qafqaz tektonik qalxma zonasında sürüşmə prosesləri aktiv şəkildə özünü göstərir.

19.Uyğunluğu müəyyən edin.
1. Tatarıstan
2. Xakasiya
3. Kabarda-Balkar

a. Sənaye tullantıları Volqa çayını çirkləndirir.
b. Ərazisində yenidən fəallaşmış dağlar yerləşir.
c. Şimali Qafqaz regionunda yerləşir.
d. Dağ turizminin inkişafı üçün əlverişli təbii şəraitə malikdir.
e. Seysmik cəhətdən sabit ərazidə yerləşir.

20.Eyler-Venn diaqramına əsasən uyğun bəndləri müəyyən edin. 

a. Afrikada yayılmışdır.
b. Parana çayı hövzəsində yayılmışdır.
c. Tropik hava kütlələrinin təsirinə məruz qalır.
d. Avropa qitəsində yayılmışdır.
e. Cənub-Şərqi Asiya regionunda rast gəlinmir.
f. Kənd təsərrüfatının inkişafı üçün əlverişli aqroiqlim ehtiyatları vardır.

21.Çayın mənbəyində havanın temperaturu +1,8^○ C, mənsəbində +24,3○ C-dir. Çayın uzunluğu 250 km olub dərəsində əsasən bərk süxurlar yayılmışdır. Bu çaya aid olan xüsusiyyətləri müəyyən edin.
1. dərəsində meandrlar geniş yayılıb
2. hidroenerji imkanlarına malikdir
3. nəqliyyat imkanları genişdir
4. mənbəyi Böyük Suayırıcı silsilədə yerləşir
5. dağıdıcı fəaliyyəti üstündür
6. V şəkilli çay dərəsi yaradır

22.A-B xətti üzrə relyef profilini müəyyən edin.

23.Günəş şüalarının günorta vaxtı minimum düşmə bucağının düzgün verildiyi məntəqələr:

24.Doğru ifadələri müəyyən edin:
1. İslandiya və Yapon adaları litosfer tavalarının divergent sərhədində yerləşir.
2. Filippinin sahillərini yalnız bir okean suları yuyur.
3. Kalaxaridə qum dyunları geniş yayılmışdır.
4. Alp dağlarını Qrinviç meridianı kəsdiyi üçün üç yarımkürədə yerləşir.
5. Atlas dağları Alp-Himalay qırışıqlıq zonasında yerləşir.
6. Mak-Donnel və Hamersli dağları qırışıq-faylı dağlar hesab edilir

25.Uyğunluğu müəyyən edin:

Dağlar:                                                                        Dağəmələgəlmə mərhələləri:                             
1. Sixote-Alin                                                             a. Alp                    d. Kaledon
2. Krım                                                                       b. Kimmeri           e. Baykal 
3. Skandinaviya                                                         c. Hertsin

26. Azərbaycanda əhalinin seyrək məskunlaşdığı ərazilər:

27. Kobe və Filadelfiya limanlarının yerləşdiyi ölkələrin oxşar xüsusiyyətlərini müəyyən edin.

1. Mülayim işıqlanma qurşağında yerləşir

2. Eyni yarımkürələrdə yerləşir

3. Sakit okeana çıxışı var

4. “G-7” qrupuna daxildir

5. Neft və neft məhsulları ixrac edir

28. Müəssisənin illik enerji tələbatını ödəmək üçün 120000 ton daş kömür lazımdır. Daş kömürü neftlə əvəz etmək üçün müəssisəyə neçə min ton neft lazımdır?

29. Bentonit gili, seolit və mərmər yataqlarının mövcud olduğu inzibati rayonları müəyyən edin.

30. Şimal istiqamətində axıb, kənar dənizə tökülən çaylar:

Tarix

31.Şimali Azərbaycanda XIX əsrin 40-cı illərində həyata keçirilən sosial-iqtisadi tədbirlərə aid deyil:

32.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev Avropa dövlətləri ilə münasibətlərə önəm verirdi. Avropaya ilk rəsmi səfəri zamanı aparılan danışıqlar nəticəsində ölkəmiz Avropa təhlükəsizlik sisteminə doğru ciddi şəkildə irəlilədi. Mətndə verilən səfərə əsasən Azərbaycan Respublikası ilə bağlı hansı ifadə(lər) doğrudur?

1. 1990-cı ildə qəbul edilmiş Paris xartiyasının imzalanması
2. Azərbaycanın BMT nizamnaməsinə əməl edəcəyini təsdiqləməsi
3. Ölkəmizin ATƏT-in Minsk qrupuna qoşulması
4. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğal olunması ilə bağlı qətnamə qəbul etməsi

33.Birinci Dünya müharibəsi illərində Cənubi Azərbaycanda:

34.Ərəb xilafəti və Böyük Səlcuq dövlətinin tarixlərinə aid ümumi cəhətlər:
1. Azərbaycanı özlərinə tabe etmələri
2. Çinə hərbi yürüş etmələri
3. Qərbi Avropaya hərbi yürüş etmələri
4. Xidmətə görə iqta torpaqlarını paylamaları

35.Eyler-Venn diaqramına əsasən uyğun bəndləri müəyyən edin. 

a. Böyük Azadlıqlar xartiyasının imzalanması
b. Səlib yürüşlərində iştirak etməsi
c. Azenkur döyüşündə qalib gəlməsi
d. Yüzillik müharibədə iştirak etməsi
e. Jaklar üsyanının baş verməsi

36.Uyğunluğu müəyyən edin.

37.Qədim Misirdə II Ramzesin hakimiyyəti dövrü üçün səciyyəvi idi:

38.Osmanlı sultanı I Süleymanın hakimiyyəti dövrü üçün səciyyəvi idi:
1. Paytaxtın Ədirnəyə köçürülməsi
2. İspaniya donanmasının məğlubiyyətə uğradılması
3. Səfəvi dövləti ilə sülh imzalanması
4. Bolqarıstanın işğal edilməsi
5. Moxaç döyüşündə qələbə qazanması

39.Almaniya Federativ Respublikasının XX əsrin 50-ci illər tarixi üçün səciyyəvi idi:

40.Manna hökmdarları Ullusunu və Uallinin hakimiyyəti dövrlərinə aid ümumi cəhət:

41.Kəndlilərə torpaq verilməsi haqqında qanunun qəbul edilməsinə çalışan Tiberi Qrakx günahlandırılırdı:

42.Xronoloji ardıcıllığı müəyyən edin.
1. Qızıl Ordu dövlətində islam dininin rəsmi dövlət dini kimi qəbul edilməsi
2. Qızıl Ordu xanı Əhməd xanın Moskva knyazlığına yürüş etməsi
3. Qızıl Ordu dövləti və Hülakülər arasında müharibələrin başlaması
4. Təbriz şəhərinin Toxtamışın qoşunları tərəfindən tutulması

43.I Aleksandr və I Nikolayın fəaliyyətinə aid ümumi cəhətləri müəyyən edin.
1. Fransız hərbi qüvvələri ilə mübarizə aparması
2. Qacarlar dövləti ilə mübarizə aparılması
3. Azərbaycan xanlıqları ilə müqavilə imzalaması
4. Qara dənizə çıxış uğrunda mübarizə aparılması

44.AXC-nin Tiflis və Bakı dövrlərinə aid ümumi cəhətləri müəyyən edin.
1. Müəyyən müddət Milli Şuranın fəaliyyət göstərməsi
2. Qanunverici orqan olan parlamentin fəaliyyət göstərməsi
3. Qonşu dövlətlə hərbi əməkdaşlıq barədə müqavilə imzalanması
4. F. Xoyskinin rəhbərliyi ilə hökumətin təşkil edilməsi
5. Hökumətin qanunverici səlahiyyətlərə malik olması

45.Uyğunluğu müəyyən edin.
1. Şah Məhəmməd Xudabəndə
2. Şah I Abbas

a. paytaxtın Qəzvindən İsfahana köçürülməsi
b. Çıldır döyüşü
c. əhalinin aşağı təbəqəsindən ibarət tüfəngçilər qoşun növünün yaradılması
d. XVI əsrin 70-ci illərinin sonunda dövlətin Krım xanının yürüşünə məruz qalması
e. Portuqaliyalıların Hörmüzü ələ keçirərək Səfəvilərin Hind okeanına çıxışını bağlaması

46.Elm və mədəniyyət xadimlərinin fəaliyyətinə aid olan doğru sıraları müəyyən edin.

47.Xəritədə ulduzla işarələnmiş rayona aid səciyyəvi cəhətləri müəyyən edin.

1. 2024-cü ildə dövlət başçısı burada prezident seçkilərində səsvermədə iştirak etmişdir.
2. 10 noyabr bəyanatına əsasən rayon mərkəzi azad edilmişdir.
3. Antiterror əməliyyatları ərəfəsində ərazisində sülhməramlı kontingent yerləşirdi.
4. Ərazisində Alban memarlıq abidəsi yerləşir.

48.Xəritədə ştrixlənmiş ərazidə mövcud olmuş Azərbaycan dövlətinə aiddir:

49.Azərbaycan ərazisində yerləşən hansı dağlar, ölkənin qərb hissəsində yerləşən iqlim şəraitinin əsas xarakterik xüsusiyyətini formalaşdırır və nəticədə çoxsaylı sərt dağlıq əraziləri meydana gətirir?

50.Hangi ölkə, həm Avropa, həm də Asiya qitələri arasında yerləşən yeganə ölkədir?

51.Bizans dövlətinin sxemdə verilən dövlətlərlə ümumi cəhətlərini müəyyən edin.

52.Paleolit və Mezolit dövrlərinin oxşar cəhətləri:
1. İstehlak təsərrüfatının mövcud olması
2. Qadınların cəmiyyətdə mühüm rol oynaması
3. İnsanların mağaralarda məskunlaşması
4. Kiçik ölçülü (mikrolit) əmək alətlərindən istifadə edilməsi
5. Əkinçilik və maldarlığın əsas məşğuliyyət sahəsi olması

53.1787-ci ildə qəbul edilən ABŞ Konstitusiyasına əsasən uyğunluğu müəyyən edin.

54.Uyğunluğu müəyyən edin.
      XIII əsr Azərbaycan şəhərləri:

a. Səlcuqların hücumuna məruz qalmışdır.
b. 1225-ci ildə Cəlaləddinin ordusu tərəfindən tutuldu.
c. Monqolların birinci yürüşü zamanı dağıdılmışdır.
d. Monqollar tərəfindən tutulması ilə Azərbaycanın işğalı tamamilə başa çatdı.
e. Cəlairilər dövlətinin paytaxtı olmuşdur.

55.Eldəniz hökmdarı Qızıl Arslanın fəaliyyəti üçün xarakterik deyil:

56. X, XI və XV əsrlərdə Şirvanşahlar dövlətinin siyasi həyatında baş vermiş oxşar hadisə:

57. “İmpiçment” təhlükəsi qarşısında istefa vermiş ABŞ prezidenti:

58. Uyğunluq gözlənilmişdir:

59. Atropatenanın Fraaspa şəhərinin Roma ordusu tərəfində mühasirəyə alındığı ildə:

60. Rekonkista hərəkatının nəticəsində:

Riyaziyyat

61.Müstəvidən 8 dm məsafədə olan nöqtədən müstəviyə uzunluğu 16 dm olan mail çəkilmişdir. Perpendikulyarın mail üzərindəki proyeksiyasını tapın.

62.Boulinq liqasının oyunçularının nəticəsi və eyni nəticə göstərən oyunçuların sayı cədvəldə göstərilmişdir. Verilmiş nəticələrin medianı ilə modasının fərqini tapın.

63.Ədədi silsilənin ilk on həddinin cəmi 220-dən böyük, 260-dan isə kiçikdir. Bu silsilənin birinci həddi 7 və bütün hədləri natural ədədlər olarsa, silsilə fərqini tapın.

64.[math]\log_3(x^2 + x + 3) \leq 2 \quad \text{bərabərsizliyinin ən kiçik həllini tapın.}[/math]

65.[math]z_1 = 3 + \frac{1}{2}i \quad \text{və} \quad z_2 = 2 – \frac{1}{3}i \quad \text{kompleks ədədlərinin hasilini tapın.}[/math]

66.A(a : 3) və B(2 : b) nöqtələri koordinat başlanğıcına nəzərən simmetrik olarsa, a və b-ni tapın. 

67.Paraleloqramın hündürlükləri [math]6\sqrt{3}[/math] sm və 8 sm, onlar arasındakı bucaq 60[math]\circ[/math] -dir. Paraleloqramın sahəsini tapın.

68.Kürənin radiusunu 5 dəfə artırdıqda həcmi necə dəyişər?

69.[math]\left( x^{2} + x – 6 \right)^{2} + \left| x^{2} + 4x + 3 \right| = 0 \quad \text{tənliyini həll edin.}[/math]

70.[math]\vec{a}(5; k; -2), \vec{b}(2; 15; 6) \text{ vektorları verilmişdir. } k \text{-nın hansı qiymətində } 3\vec{a} + \vec{b} \text{ vektorunun uzunluğu 17-yə bərabərdir?}[/math]

71.2557776 yeddirəqəmli ədədinin rəqəmlərinin yerini dəyişməklə 6 rəqəmi ilə başlayan neçə müxtəlif yeddirəqəmli ədəd yazmaq olar?

72.b parametirinin hansı qiymətində [math]\begin{cases}x \geq 2b^2 – 3b + 7, \\x \leq b^2 + 5b – 9\end{cases}[/math] bərabərsizliklər sisteminin yeganə həlli varmı?

73.AB:BC:CD:DA=12:8:2:3 olarsa, AEB bucağının dərəcə ölçüsünü tapın.

74.m-in hansı ən kiçik tam qiymətində  [math]f(x) = x^2 + 2(m-5)x + m^2[/math] parabolasının topa nöqtəsi I rubda yerləşər?

75.[math]\sqrt{\frac{6 \cos 25^\circ \cos 65^\circ}{\cos 40^\circ} + 1} \cdot 3 \left( \sqrt{3} – 1 \right)[/math] ifadəsinin qiymətini tapın.

76.[math]int_{3}^{a} \frac{dx}{x} = 3 \ln 2[/math] bərabərliyindən a-nı tapın.

77.Uyğun tərəfləri paralel olan α və [math]\beta[/math]  bucaqları üçün uyğunluğu müəyyən edin.

1.  [math]\alpha[/math]:[math]\beta[/math]=2 : 3 
2.  [math]\alpha[/math]:[math]\beta[/math]=5 : 4 
3.  [math]\alpha[/math]=3[math]\beta[/math]

a. bucaqların fərqi 90^o-dir
b. bucaqların fərqi 36^o-dir
c. bucaqların fərqi 40^o-dir   
d. bucaqlardan kiçiyi 80^o -dir
e. bucaqlardan böyüyü 135^o -dir

Sizə təqdim olunmuş situasiyanı diqqətlə oxuyun və burada verilmiş məlumatlardan istifadə edərək 78-80 saylı tapşırıqları yerinə yetirin. Nəzərə alın ki, hər tapşırıqda alınan nəticə həmin situasiya ilə bağlı növbəti tapşırıqlarda istifadə oluna bilər.

78.Sandığın həcmini tapın (π=3). 

79.Boş sandığın kütləsini tapın.

80.Sandığın qapağının açılması üçün təyin edilmiş parolun rəqəmlərinin müxtəlif olması hadisəsinin ehtimalını tapın.

81.sinx – cosx =0 tənliyini həll edin

82.Məktəb olimpiadasında 200 oğlan və 300 qız iştirak edir. Oğlanlar bütün iştirakçıların neçə faizini təşkil edir?

83.[math]\begin{equation*} \left\{ \begin{array}{l} x^2 – 6xy + y^2 = -47 \\ x – y = 1\end{array} \right. \end{equation*} tapın.[/math]

84.[math]a \text{ və } b \text{ -in hansı qiymətlərində } 3x^8 + bx^6 – x^5 – ax^8 + 2x^6 + 4x^2 + 1 \text{ çoxhadlisinin qüvvəti 5-ə bərabər olar?}[/math]

85.Perimetri 20 m olan bərabəryanlı trapesiyanın yan tərəfi onun orta xəttinə bərabərdir. Trapesiyanın yan tərəfini tapın.

86. f(x) = x^2 – 2x + 1 fonksiyonunun artma aralığını bulun.

87.[math]y = 9 \sin x \text{ funksiyasının qiymətlər çoxluğunu tapın.}[/math]

88.Həcmi 729 sm³ olan kubdan tilləri AB = 4 sm , AC = 7 sm olan DABC piramidası kəsilmişdir. Kubun qalan hissəsinin həcmini tapın.

89.[math]\text{ABC müxtəliflətərəfli üçbucağında } AB = 5, BC = 12, \angle B < 90^\circ \text{ olarsa, AC tərəfinin ala biləcəyi tam qiymətlərin sayını tapın.}[/math]

90.[math]\lim_{n \to \infty} \frac{\sqrt{49n + \sqrt{10n}}}{\sqrt{16n}}[/math]