Coğrafiya

1. Dunay və Reyn çayları üçün oxşar xüsusiyyətləri müəyyən edin.

1. Mənsəbi daxili dənizdə yerləşir
2. Atlantik okeanının sutoplayıcı hövzəsində yerləşir
3. Mənsəbi Qara dənizdir
4. Mənsəbi mülayim-dəniz iqlim tipində yerləşir
5. Bir neçə ölkənin ərazisindən axır
6. Almaniya ərazisindən axır

2. Cədvələ əsasən, göllərə aid olan əlamətləri müəyyən edin.

3. Uyğunluq gözlənilmişdir:

4. Çayları iki okeanın sutoplayıcı hövzəsində yerləşən yarımadalar:

5. Çay şəbəkəsinin orta sıxlığı 0,8 km/km² hövzəsinin sahəsi 2200 km²-dir. Həmin hövzədə olan çayların ümumi uzunluğunu hesablayın.

6. A çayının orta meyilliliyi 2,5 m/km, uzunluğu isə 680 km-dir. A çayının mənbəyində atmosfer təzyiqi 440 mm c.s.-dir. A çayının mənsəbinin mütləq hündürlüyünü müəyyən edin.

7. Doğru ifadələri müəyyən edin.

1. Şimali Amerika materikinin çayları üç okeanın sutoplayıcı hövzəsində yerləşir
2. Çayın su sərfi ilə səviyyəsi arasındakı əlaqə tərs mütənasibdir
3. Temza çayının səviyyəsi ilboyu kəskin dəyişmir
4. Livingston şəlalələrinin yerləşdiyi çayın sutoplayıcı hövzəsi üç yarımkürədə yerləşir
5. Mekong, Xuanxe və Kolorado çayları musson rejimlidir
6. Lena və Peçora çaylarının mənsəblərində gecə və gündüzün növbələşməsi pozulmur

8. Doğru ifadələri müəyyən edin.

1. Azərbaycan ərazisində çaylar əsas relyef vahidlərinə uyğun olaraq 3 qrupa bölünür
2. Palçıqlı sellər arid-denudasion relyefə malik ərazilərdə müşahidə olunur
3. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacının çayları əsasən qar və buzlaq suları ilə qidalanır
4. Kiçik Qafqaz tektonik zonasından keçən çayların hamısı tranzit çaylardır
5. Abşeron-Qobustanın çayları quruyan çaylardır
6. Talış dağlarının çaylarının düşməsi Araz çayının sol qollarının düşməsindən çoxdur

9. Uyğunluq gözlənilmişdir.

                Su anbarları               İnzibati rayonlar

10. Afrika materikində yerləşən çay və ya göllər üçun səciyyəvi əlamətləri müəyyən edin.

1. Həm estuari, həm də deltaya malik olan çaylar mövcuddur
2. Qida mənbələri arasında qar və buzlaq suları iştirak edir
3. Viktoriya gölündən başlayan çay Hind okeanına tökülür
4. Kariba su anbarının yerləşdiyi çayın mənsəbi Mozambikdə yerləşir
5. Aralıq dəniz iqlim tipi hakim olan ərazilərdə çaylar qış aylarında bolsulu olur
6. Nasir su anbarının üzərində yerləşdiyi çay cənub istiqamətində axır

11. Çayların qolları haqqında doğru ifadələri müəyyən edin.

1. Nil çayının Mavi Nil qolunun mənbəyi Tana gölüdür
2. Volqa çayının Kama qolu Ural dağlarının şərq yamacından başlayır
3. Missisipi çayının Ohayo qolu Appalaç dağlarından başlayır
4. San-Fransisku çayı Amazon çayının sağ qolu hesab edilir
5. Konqo çayının bütün qolları ekvatorial iqlim qurşağında yerləşir
6. Anqara çayı Baykal gölündən başlayaraq Yenisey çayına tökülür

12. Eroziya bazisi eyni dəniz olan çayları müəyyən edin.

1. Don           2. Oder (Odra)                   3. Neva
4. Visla          5. Oka                                 6. Po

13. Sakit, Atlantik, Hind, Şimal Buzlu okeanlarına aid olan coğrafi obyektlərin müvafiq ardıcıllığını müəyyən edin.

14. Sxemə əsasən təzyiq sahəsinə aid doğru fikirləri müəyyən edin.

I. Mərkəzində alçaq təzyiq sahəsi mövcuddur.
II. Cənub yarımkürəsi üçün xarakterikdir.
III. Mərkəzində yüksək təzyiq sahəsi mövcuddur.
IV. Aydın, buludsuz hava şəraiti formalaşdırır.
V. Tutqun, buludlu hava şəraiti formalaşdırır.

15. Ardıcıllığın pozulduğu sıraları müəyyən edin.

16. Doğru olmayan ifadələri müəyyən edin.

1. Beton örtüksüz fəaliyyət göstərən suvarma kanalları quru iqlim şəraitində şoranlaşmanın yaranmasına səbəb olur
2. Bataqlıqlar quru sahəsinin 30%-dən çox hissəsini tutur
3. Skandinaviya dağlarında qar xəttinin mütləq hündürlüyü Alp dağlarındakından daha çoxdur
4. Vasyuqan bataqlığı Orta Sibir yaylasında yerləşir
5. Pamir və Tyan-Şan dağlarında buzlaqlara rast gəlinir
6. Böyük Səhrada zəngin artezian suları mövcuddur

17.Xəritə-sxemdə işarələnmiş iqtisadi rayonların oxşar (I) və fərqli (II) xüsusiyyətlərini müəyyən edin.

18. Titikaka və Tanqanika gölləri üçün oxşar əlamətləri müəyyən edin.

1. Litosfer tavalarının konvergent sərhədində yerləşir
2. Yerləşdiyi materikdə Aralıq dəniz iqlim tipinə rast gəlinir
3. Qrabendə yerləşir
4. İki və ya daha artıq ölkə ərazisində yerləşir
5. Çuxurları ekzogen qüvvələrin təsiri ilə yaranmışdır
6. Tropik işıqlanma qurşağında yerləşir

19. Doğru ifadələri müəyyən edin.

1. Qara, Baltik və Azov dənizləri qış aylarında donmaya məruz qalır
2. Amudərya və Sırdərya çayları qış aylarında bolsulu olur
3. Parana çayı və bəzi qolları ağac axıdılmasında istifadə edilir
4. Müqəddəs Lavrenti və Zambezi çayları keçid iqlim qurşağında yerləşir
5. Volqa, Don, Peçora və Saluin çayları qış aylarında donmaya məruz qalır
6. Sayma və Venern gölləri Miçiqan gölü ilə eyni iqlim qurşağında yerləşir

20. Uyğunluğu müəyyən edin.

1. Eroziya bazisi okean səviyyəsindən yüksəkdə olan çaylar
2. Eroziya bazisi okean səviyyəsindən aşağıda olan çaylar

a. Reyn        b. Kür          c. Orinoko        d. Sır-Dərya       e. Samur

21. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Strukturlu torpaqlar                     II. Struktursuz torpaqlar

1. Podzol           2. Qara           3. Qəhvəyi-meşə           4. Tundra-qleyli           5. Qonur-meşə

22. İfrat rütubətlənmə şəraitində yaranan torpaqlar:

1. Qara              2. Qırmızı-sarı ferralit              3. Şabalıdı

4. Podzol           5. Tundra-qleyli                       6. Boz-qonur

23. Yağıntıların orta illik miqdarı 600mm, buxarlanma qabiliyyəti 900 mm olan ərazi üçün səciyyəvi olan təbii zona və torpaq tipləri:

24. Böyük Qafqaz dağlarında soyuq iqlim tipi şəraitində formalaşan landşaft və torpaq tipini müvafiq olaraq müəyyən edin.

25. Orta miqyaslı qlobusda Bakı şəhəri və ondan 180° azimutda yerləşən A məntəqəsi arasında məsafə 4,44 sm-dir. A məntəqəsi üçün səciyyəvi əlamətlər:

1. Əkinçilik dəmyə şəraitində aparılır               2. Boz torpaqlar yayılmışdır
3. Zəngin bitki örtüyünə malikdir                     4. Humid iqlimə malikdir
5. Tropik səhra landşaftına malikdir                 6. Günəş zenitdə olur

26. Məntiqi ardıcıllığı müəyyən edin.

1. Torpaq şoranlaşır                      2. Qrunt sularının səviyyəsi artır           3. Kollektor-drenaj şəbəkəsi yaradılır
4. Suvarılma aparılır                    5. Qrunt sularının səviyyəsi aşağı düşür

27. Coğrafi təbəqənin inkişafının müasir (antropogen) mərhələsi üçün səciyyəvidir:

1. Ətraf mühitə antropogen təsirin güclənməsi
2. Endogen proseslərin fəallığının artması
3. Yer səthinə kosmik təsirin güclənməsi
4. “İstixana effekti”nin artması
5. Təbii landşaftların sahəsinin azalması
6. İqlim dəyişkənliyi ilə bağlı quru sahəsinin genişlənməsi

28. Buz səhralarının və vahələrin rast gəlindiyi əraziləri müvafiq olaraq müəyyən edin.

29. Adalarla bağlı uyğunluğu müəyyən edin.

1. Böyük Britaniya                                 2. Kalimantan                               3. Baffin Torpağı

a. rütubətli ekvatorial meşələr            b. tundra və meşə-tundra             c. qarışıq və enliyarpaq meşələr

30. Azərbaycanın bitki örtüyünə aid olmayan fikri müəyyən edin.

Riyaziyyat

31. a = 3, 4(56), b = 3 (456) və c = 3, 45(6) ədədlərini müqayisə edin.

32. a = 1400000,$ b = 5 * 10^{n}$ və ab ədədinin tərtibi bu ədədin qiymətli hissəsindən 4 dəfə böyük olarsa, n-i tapın.

33. a, b ortaq sadə vuruqları olmayan natural ədədlər və ƏKOB(3;4b)=72-ƏBOB(8a;4b) olarsa, ab hasilini tapın.

34. A və B məntəqələrindən eyni anda qarşı-qarşıya iki avtomobil yola düşdü. Bu yolu birinci avtomobil 8 saata, ikinci avtomobil 6 saata gedir. Avtomobillər hərəkətə başlayandan 2 saat sonra onlar arasındakı məsafə bütün yolun hansı hissəsini təşkil edir?

35. a, b natural ədədləri üçün ƏBOB (a; b) = 6 – dir. $ \frac{a}{b} $  kəsrinin surətinə 12, məxrəcinə 21 əlavə etdikdə, kəsrin qiyməti dəyişməzsə, ƏKOB(a;b)-ni tapın. 

36. a ədədi (1;200) aralığında yerləşən natural ədəd və partial BOB(a; 96) = 16 olarsa, a neçə fərqli qiymət ala bilər?

37. a, b, c həqiqi ədədləri üçün $ |a|b^{2} $ c < 0 , $ a ^{4}  bc ^{3} $ > 0 və abc>0 olarsa, a, b və c-nin işarəsini müəyyən edin.

38. a-nın hansı ən kiçik qiymətində, overline $ \overline{5aa2} $ ədədi 6-ya qalıqsız bölünər?

39. $ \frac{2}{7}+\frac{4}{9}+\frac{6}{11} =a $ olarsa, $ \frac{1}{7}+\frac{1}{9}+\frac{1}{11} $ cəmini a ilə ifadə edin. 

40. 3m + 7n ilə 7m + 3n qarşılıqlı sadə ədədlərdir. $ \frac{3m+ 7n}{7m+ 3n} = \frac{58}{82}$ olarsa, m + n cəmini tapın. 

41. 0,2(7) sonsuz dövri onluq kəsrini adi kəsr şəklində göstərin.

42. $ \frac{\frac{3,2}{0,16}-|-\frac{1,2}{0,06}+\frac{1,8}{0,45}|}{\frac{0,36}{0,6}*6\frac{2}{3}-\frac{1,25}{0,25}}$ ifadəsinin qiymətini  hesablayın.

43. Ədədin $ \frac{1}{4} $ hissəsi ilə 20%-inin fərqi 6-dır. Bu ədədi tapın.

44. İki tərəfi 9 sm və 18 sm olan bərabəryanlı üçbucağın perimetrini tapın.

45. 510 ədədi 3:5:9 nisbətində üç hissəyə bölünmüşdür. Böyük hissənin qiymətini tapın.

46. $ \frac{2x+3}{17} = \frac{3x-2}{19} $  tənasübündən x-i tapın.

47. Düzbucaqlı üçbucağın katetlərindən biri hipotenuzun 60%-inə bərabər olarsa, o biri katet hipotenuzun neçə faizi olar?

48. Atanın yaşının qızının yaşına olan nisbəti 5:2 kimidir. Qız atasından 24 yaş kiçik olarsa, qızın yaşını tapın.

49. x:y:z=3:4:6 və 4x-3y+z=12 olarsa, x+y+z cəmini tapın.

50. Parça düz xətti kəsir və onun ucları düz xətdən 7 sm və 12 sm məsafədədir. Parçanın orta nöqtəsi bu düz xətdən hansı məsafədədir?

51. 9 fəhlə bir işi 4 günə yerinə yetirir. 12 fəhlə bu işi eyni məhsuldarlıqla neçə günə görər?

52. Bərabəryanlı üçbucağın təpə bucağı oturacağa bitişik bucaqdan 15º böyük olarsa, təpə bucağı tapın.

53. $ 5\frac{1}{3} :x=0,2(1): 3,8 $ tanasübündən x-i tapın.

54. Oturacağı MN olan bərabəryanlı MKN üçbucağında M və N bucaqlarının tənbölənləri O nöqtəsində kəsişir.  ∠KMN = 58° olarsa, ∠MON -i tapın.

55. 40% ucuzlaşdıqdan sonra soyuducunun qiyməti 480 manat oldu. Soyuducunun əvvəlki qiymətini tapın.

56. Tərəflərinin uzunluqları natural ədədlər olan üçbucağın bir bucağı digər iki bucağının cəminə bərabərdir. Bu üçbucağın iki tərəfi 8 sm və 15 sm olarsa, onun perimetrini tapın.

57. $ \frac{2a+b}{a+2b} =5 $ olarsa, kəsrinin $ \frac{a+9b}{ 2b} $  qiymətini tapın.

58. Tənböləni $ 15\sqrt{3} $ sm olan düzgün üçbucağın perimetrini tapın.

59. Düzbucaqlının perimetri 70 sm, eni isə uzunluğundan 15 sm kiçikdir. Düzbucaqlının eni uzunluğunun neçə faizini təşkil edir?

60. İki ədədin cəmi 50-dir. Birinci ədədin 15%-i ilə ikincinin 8%-inin fərqi 2,9 olarsa, bu ədədlərin hasilini tapın.

Tarix

61. Kəndlilərə torpaq verilməsi haqqında qanunun qəbul edilməsinə çalışan Tiberi Qrakx günahlandırılırdı:

62. Albaniya və Manna dövlətlərindən fərqli olaraq, Atropatena dövləti:

63. Uyğunluq gözlənilmişdir:

64. Cədvəldə hansı hadisələrin yeri dəyişdirilər-sə, hadisələrin xronoloji ardıcıllığı düzgün alınar?

65. Verilənlər arasında hansı hökmdara aid məlumat yoxdur?

1. Midiyada İskit ağalığına son qoymuşdur
2. Roma sərkərdəsi Antoniyə qarşı vuruşmuşdur
3. Oktavian Avqustun köməyi ilə hakimiyyətə gəlmişdir
4. Kür çayı sahilində baş vermiş döyüşdə Pompeyə məğlub olmuşdur

66. Xronoloji ardıcıllığı müəyyən edin.

1. Midiyanın Manna dövlətinin varlığına son qoyması

2. Atropatın Bariaksın üsyanını yatırması

3. Kaştaritinin Midiyada Assur əsarətinə son qoyması

4. Alan tayfalarının Atropatena və Albaniyaya yürüş etməsi

67. Erkan tunc dövrü üçün xarakterik deyil:

1. Təsərrüfatda kişi əməyinin ön plana keçməsi

2. İlkin şəhər mərkəzlərinin yaranması

3. Məlum olan ev heyvanlarının, demək olar ki, hamısının əhliləşdirilməsinin başa çatması

4. Qəbirlərin üzərində kurqanların qurulması

5. İkinci ictimai əmək bölgüsünün baş verməsi

68. Manna və İskit dövləti üçün oxşarlıq təşkil etsə də, Albaniya dövləti üçün xarakterik deyil:

69. Eyni əsrdə baş vermişdir:

1. Maqneziya döyüşü, Afina dəniz ittifaqının yaradılması

2. Azərbaycana türk tayfalarının ilk böyük axını, Drakon qanunlarının qəbul edilməsi

3. Atropatenanın Selevkilərdən asılı vəziyyətə düşməsi və Romanın Aralıq dənizi hövzəsində ən güclü dövlətə çevrilməsi

4. Aşşurbanipalın Mannaya hücumu, Afinada gümüş pulun kəsilməyə başlanması

70. Azərbaycan tarixinin III-VI əsrlərindən fərqli olaraq, VII-IX əsrlərdə:

71. Hadisə-nəticə əlaqələrinin doğru verilmədiyi cavabı müəyyən edin.

72. Uyğunluğu müəyyən edin.

73. Doğru fikri müəyyən edin.

74. Albaniyada Mehranilər sülaləsinin hakimiyyətdə olduğu illərə uyğundur:

75. Uyğunluğu müəyyən edin.

a. 662-ci il Kür döyüşü                     b. Dzirav döyüşü

c. Nəhavand döyüşü                          d. Amid döyüşü

e. Savalan dağı yaxınlığında vuruşma

76. Cərmidan döyüşünün nəticəsini müəyyən edin.

77. Ərəb ağalığı dövründə mövcud olmayan torpaq mülkiyyət formasını müəyyənləşdirin.

78. Albaniya hökmdarı Cavanşir:

1. Arşəkilər sülaləsinə mənsub idi

2. Ərəb xilafəti ilə diplomatik əlaqələr saxlamışdır

3. Xəzər xaqanlığını məğlubiyyətə uğratmışdır

4. Paytaxtı Bərdə şəhərinə köçürmüşdür

79. Neolit və Eneolit dövrü üçün oxşarlıq təşkil edir:

80. Daha əvvəl baş vermişdir:

81. XII əsrdə baş vermiş hadisələri müəyyən edin.

1. Arranın iqta kimi Atabəy Şəmsəddin Eldənizə bağışlanması

2. IV Davidin Şirvana hücumu

3. Tiflis müsəlman əmirliyinin Səlcuq dövlətinə tabe edilməsi

4. Xarəzmşah Cəlaləddinin Azərbaycana hücumu

82. Azərbaycanın 1359 və 1367-ci il tarixlərinə aid ümumi cəhət:

83. Hadisə-nəticə əlaqəsinin doğru verildiyi bəndi müəyyən edin.

84. Hadisələrdən hansıların yerləri dəyişdirilərsə, Eldənizlər (Atabəylər) dövlətinə aid xronoloji ardıcıllıq düzgün olar?

85. Hüləkülər dövlətinin XIV əsr tarixinə aid olan hadisələri müəyyən edin.

1. Məhəmməd Olcaytunun hakimiyyətə gəlməsi

2. Hülakülər (Elxanilər) dövlətinin yaranması

3. Qazan xanın hakimiyyətə gəlməsi

4. Faktiki hakimiyyətin Çobanilərin əlinə keçməsi

5. Bağdadın Hülaku xan tərəfindən istila edilməsi

6. Qazan xanın fərmanı ilə kəndlilərin bir yerdən başqa yerə köçməsinin qadağan edilməsi

86. Azərbaycan tarixinin X əsrin 40-cı illərinə aid olanları müəyyən edin.

1. Sacilər dövlətinin süqutu

2. Slavyanların Bərdə faciəsini törətməsi

3. Şəddadilər dövlətinin əsasının qoyulması

4. Salarilər sülaləsinin Azərbaycanın cənubunda hakimiyyətə gəlməsi

5. Dəndənəkan döyüşü

87. Səfəvilərin Ərdəbil hakimliyinə aid olanları müəyyən edin.

1. Şeyx Heydər tərəfindən əsasının qoyulması

2. Ağqoyunlularla toqquşması

3. 1460-cı ildə Samur çayı sahilindəki döyüşdə məğlub olmaları

4. Şeyx Cüneydin XV əsrin ortalarında dini və dünyəvi hökmdar olması

5. Əsasının XII əsrin sonunda qoyulması

88. Daha gec olmuşdur:

89. Monqolların Azərbaycana ilk yürüşü zamanı ələ keçirə bilmədikləri şəhər:

90. Qaraqoyunlu (Baharlı) və Ağqoyunlu (Bayandurlu) dövlətlərinə aid oxşar cəhət: