Biologiya

1.Qrafikdə çiçəkli bitkinin transpirasiyasının intensivliyinin zamandan asılılığı verilmişdir. Bu qrafikə uyğun doğru olan fikirləri müəyyən edin.

1. [math]0- t_{ 1}[/math] zaman aralığında yarpaqlarda ağızcıqlar açıq olmuşdur.

2. [math]t_{1}[/math] – [math]t_{2}[/math] zaman aralığında hava küləkli olmuşdur.

3. bitki 0-[math]t_{ 1}[/math] və [math]t_{2}[/math]-[math]t_{3}[/math] zaman aralıqlarında yalnız fotosintez etmişdir.

4. [math]t_{1}[/math] – [math]t_{2}[/math] zaman aralığında havanın rütubəti çox olmuşdur.

5. [math]0- t_{ 1}[/math] və [math]t_{2}[/math]-[math]t_{3}[/math] zaman aralıqlarında torpaqdan udulan suyun miqdarı artmışdır.

2.Verilən bitkilərin çiçəyindəki erkəkciklərin sayının artması ardıcıllığını müəyyən edin.

1. lobya   2. quşəppəyi   3. qarğıdalı   4. tütün

3. X – insan askaridinin nazik bağırsaqda yumurtadan çıxan sürfəsidir. Bu inkişaf mərhələsi üçün doğru kəsişmələri müəyyən edin.

4.Paxlanın meyvəyanlığı necə adlanır?

5.Bir polipeptidin sintezində istifadə olunan aminturşu sayını hesablamaq üçün bilmək lazımdır:

1. mRNT-dəki kodon sayı   

2.gendə nukleotid sayını   

3.yaranan peptid rabitələrin sayını

4.translyasiya prosesində baş verən nRNT-nin müxtəliflik sayını

5.ribosomların sayını

6.İnsan skeletində dik gəzməklə əlaqədar deyil:

7.Erkək fərdləri heteroqamet olan diploid ikievli çiçəkli bitki toxumunun endosperminin genotipi XXY olarsa, bu toxumdan əmələ gələn bitkidə nə olar?

8.Cədvəldə örtülütoxumlular hansı rəqəmlə göstərilmişdir?

9.Diploid (2n) xromosom sayı 80 olan dişi göyərçində mitoz bölünmə zamanı:

B-A fərqini hesablayın.

10.Qurbağanın skeletində yoxdur:

11.Xaçlı hörümçəyin baş-döş hissəsində yerləşən orqanlar:

1. zəhər vəzisi   2. mədə   3. tor vəziləri   4. ürək    5. xeliser   6. cinsiyyət vəzisi

12.A-dan B-yə keçid hansı halda doğrudur?

13.Sxemə əsasən X, Y, Z ola bilər.

14.Eyler-Venn diaqramına əsasən uyğun bəndləri müəyyən edin.

1. Yetkin fərdi cinsiyyətli nəsil ola bilər.

2. Yetkin fərdi spor əmələ gələ bilər.

3. Yetkin fərdi qamet əmələ gətirmir.

4. Yetkin fərdlərində mitoz və meyoz bölünmə gedə bilər.

5. “Süngər” adlanır.

15.Uyğunluğu müəyyən edin.

16.Ekoloji piramidada canlılar hərflərlə verilmişdir. Piramidaya əsasən hansı mülahizələr doğrudur?

1. N canlısı üzərinə düşən Günəş enerjisinin 1%-dən istifadə edir.

2. M canlısı atmosferi oksigenlə zənginləşdirə bilər.

3. L canlısı yırtıcı ola bilər.

4. F canlısı II dərəcəli konsumentdir.

5. K canlısında olan enerjinin 5-20%-i F canlısına keçir.

17.Uyğunluğu müəyyən edin.

18.Cədvəldə sağlam insanın böyrək damarları ilə axan qanın tərkibində olan bəzi maddələrin miqdarının müqayisəsi göstərilmişdir. Buna əsasən hansı fikirlər doğrudur?

1. Y damarı ilə axan qanın tərkibində zərərli maddələr az olur.

2. X damarı ilə axan qan bilavasitə aşağı boş venaya tökülür. 

3. Y damarı qanı bilavasitə qarın aortasından alır.

4. X damarı ilə bir dəqiqədə böyrəyə 0,5 l qan gələ bilər. 

5. Y damarı ilə axan qan aşağı boş venaya tökülür. 

19.Uyğunluğu müəyyən edin.

Bakteriya formaları:

Onların törətdiyi xəstəliklər:

a. vəba   b. difteriya   c. angina   d. sibir yarası   e.taun

20.Hansı mülahizə xloroplastlar üçün doğrudur?

21.X-də nə baş verir:

1. Aylıq tsiklin ikinci fazası   2. Mayalanma   3. Döl dövrünün başlanması    4. Sarı cismin əmələ gəlməsi 

22.Şirin su hidrasına aid düzgün fikirləri müəyyən edin.

1. Ektoderma qatında fərqli xromosom yığımına malik hüceyrələrə rast gəlinə bilər.

2. Somatik mutasiyalar irsən nəsilə ötürülə bilər.

3. Yumurta hüceyrəsi hərəkətsizdir.

4. Qamçılı hüceyrələrinin hamısı eyni funksiyaya daşıyır.

5. Həzm hüceyrələrinin və dərialtı-əzələ hüceyrələrinin xromosom yığımı eyni olur.

23.Doğru kəsişmələri müəyyən edin.

24.Məməli bir heyvanın döş qəfəsində 34 sümük olsa, onun skeletinin bu hissəsindəki tək sümüklərin sayı cüt sümüklərin sayından nə qədər az olar?

25.İnsanın eşitmə orqanının hissələri üçün doğru olmayan ifadəni müəyyən edin:

1. Səs dalğaları oval pəncərə vasitəsilə ilbizdə yerləşən eşitmə reseptorlarına çatır.

2. Hər bir qulaqda üç cüt yarımdairəvi kanal müvazinət orqanını əmələ gətirir.

3. Eşitmə reseptorları orta qulaqda yerləşir.

4. Çəki­sizlik şəraitində vestibülyar aparat fəaliyyət göstərmir.

26.Eyler-Venn diaqramında doğru göstərilən bəndləri müəyyən edin.

1. Çatışmazlığı nəticəsində faqositlərin funksiyası zəifləyir, dəri və selikli qişalarda iltihab yaranır

2. Qanın laxtalanmasına səbəb olur

3. Öd onun sorulmasını asanlaşdırır

4. Karotindən əmələ gələ bilər

5. Çəkisi 60 kq olan insan üçün sutkalıq norması 30 mkq-dır

6. Yağda həll olur

27.Uyğunluğu müəyyən edin:

28.Anar 11 yaşındadır. Lakin o, yaşıdlarından həm boy, həm də inkişaf baxımından geri qalır. Həkim müayinə etdikdən sonra onun hipofiz vəzisinin böyümə hormonunu kifayət qədər ifraz etmədiyini müəyyən etdi. Bu hormonun çatışmaması həmçinin onda timusun inkişafdan qalmasına və immun reaksiyaların zəifləməsinə gətirib çıxarmışdır. Həkim Anara hormon müalicəsi təyin edir.

Anarın boy və inkişaf baxımından geri qalmasının əsas səbəbi nədir?

29.Anarda xəstəliyə səbəb olan hormonu əldə etmək üçün gen mühəndisliyində, əsasən, istifadə olunan canlının növünü (I), onun formasını (II), onun genotipinə nəyin daxil edildiyini (III) və həmin canlının xromosomdan kənar öz-özünə bölünən strukturunun adını (IV) müəyyən edib yazın.

30.Şəkildə hipofiz vəzinin rəqəmlə göstərilmiş yerini (I), onun hazırladığı böyümə hormonunun adını (II) və Anarın mətndə təsvir olunan xəstəliyinin adını (III) müəyyən edin.

Kimya

31.CO və O₂-dən ibarət qaz qarışığı müəyyən şəraitdə reaksiyaya daxil olmuşdur. Qrafikə əsasən t₁ anına qədər alınan CO₂ qazının həcmini (litr ilə) hesablayın.

32.Etin molekulunda neçə polyar və qeyri-polyar kovalent rabitə var?

33.1 mol CₙH₂ₙ₊₂ alkanının xlor ilə reaksiyası zamanı, hidrogen atomlarının ümumi sayının 60%-i əvəz olunur və nəticədə 219 q HCl əmələ gəlir. M(HCl) = 36,5 q/mol olduğuna görə, n-i hesablayın.

34.Tsiklopropan və propen üçün ümumi olan nədir?

35.X³⁺ ionundakı elektronların sayı, azot atomunun (₇N) xarici elektron təbəqəsində olan elektronların sayından 2 dəfə çoxdursa, X atomunun dövri sistemdə mövqeyini müəyyən edin.

36.X-i hesablayın.

37.Müəyyən miqdar metanın tam yanmasına 6 mol oksigen sərf edilmiş və 2640 kC istilik ayrılmışdır. Reaksiyanın istilik effektini (kC ilə) hesablayın.

38.[math]{K_2Cr_2O_7 + 14\,HCl \rightarrow 2\,KCl + 2\,CrCl_3 + 3\,Cl_2 + 7\,H_2O}[/math] reaksiyası üçün nə doğru deyil?

1. Oksidləşdiricinin əmsalı 1-dir.

2. Reduksiyaedicinin əmsalı 14-dür.

3. Oksidləşdiricinin əmsalı 3-dür.

4. 6 mol HCl oksidləşir.

5. 14 mol HCl reduksiya olunur.

39.Əgər m₂ > m₃ > m₁ olarsa, halogenlərin reduksiyayaedici qabiliyyətinin artma sırasını müəyyən edin (halogenlər reaksiyaya tam sərf olunur).

40.X-i hesablayın. Ar(Al) = 27, Ar(H) = 1

41.X maddəsini müəyyən edin.

42.m sayda asimmetrik karbon atomu olan sellülozanın tam yanmasından neçə mol karbon-dioksid alınar?

43.4,6 q natriumun artıq miqdarda su ilə qarşılıqlı təsirindən ayrılan miqdarda hidrogen almaq üçün neçə qram dəmir xlorid turşusu ilə təsir etmək lazımdır? Ar(Fe) = 56; Ar(Na) = 23

44.Doymamış duz məhlulunun qatılığının (%) məhlulun kütləsindən (q) asılılıq qrafikinə əsasən doğru olmayan ifadələri müəyyən edin.

1. X₁ → X₂ keçidi üçün məhlula yalnız duz əlavə olunur.

2. X₁ → X₃ keçidi üçün məhlula yalnız duz əlavə olunur.

3. X₃ → X₁ keçidi üçün məhluldan su buxarlanır.

4. X₂ → X₁ keçidi üçün məhlula su əlavə olunur.

45.Termiki parçalanmaya davamlı 25% kənar qarışıq saxlayan əhəngdaşının tərkibindəki CaCO₃-ün tam parçalanmasından 134 qram bərk qalıq alınmışdır. Parçalanma zamanı alınan karbon qazının həcmini (litr, n.ş.) hesablayın. Ar(Ca) = 40; Ar(C) = 12; Ar(O) = 16

46.[math]Si\frac{+X+H_{2}O}{-H_{2}}Y\frac{+HCl}{-NaCl}Z[/math]
Z maddəsini müəyyən edin.

47.3,3-dimetilbutanal molekulunda funksional qrupun kütlə payını (%-lə) hesablayın. Ar(C) = 12; Ar(H) = 1; Ar(O) = 16

48.X, Y və Z-i müəyyən edin.

49.N₂ + 3H₂ ⇌ 2NH₃ + Q reaksiyasında temperatur və təzyiqi necə dəyişmək lazımdır ki, tarazlıq ilkin maddələrin alınması istiqamətinə yerini dəyişsin?

50.Hansı reaksiyalardan alınan üzvi maddələrdə 1-ci karbon atomunun oksidləşmə dərəcəsi “-1”-dir?

1. CH₃–CH=CH₂ + H₂O → 

2. CH₂=CH₂ + H₂O → 

3. CH₃–CH=CH₂ + HBr →

4. CH₃–CH=CH₂ + Cl₂ →

5. CH₂=CH₂ + HBr →

51.X-i hesablayın.

52.I, II, III reaksiyalardan alınan duzun 1 molunda atomların mol sayını hesablayın.

53.n-i (1) və ilkin qaz qarışığında CO-nun mol payını faizlə (2) hesablayın.

Aşağıda göstərilən sxemə əsasən, orta molyar kütləsi 36 q/mol olan qaz qarışığının oksigenlə yanma reaksiyasının sonunda (t₁ anı) alınan yeni qaz qarışığı içərisində artıq miqdar əhəng suyu olan qəbadan buraxılır. Qarışıqdakı qazlardan biri əhəng suyu ilə reaksiyaya tam daxil olur və çökmə əmələ gətirir (t₂ anı). Prosesin sonunda reaksiyaya daxil olmayan (n + 2,5) mol qaz qarışığı qabdan çıxır.

54.Cavab vərəqində CO₂ (1) və N₂-nin (2) mol miqdarının zamandan asılılıq qrafikini qurun.

55.t₂ anında əhəng suyu olan qabda alınan çöktüntünün kütləsini (qramla) (1) və bu qabdan çıxan qaz qarışığının ümumi kütləsini (qramla) (2) hesablayın. Ar​(C)=12, Ar​(O)=16, Ar​(N)=14, Ar​(Ca)=40

56. Fosfini ammonyakdan fərqləndirən:

1. Havada alovlanması

2. Tam yanmasında turşu oksidi əmələ gətirməsi

3. Molekulunda polyar kovalent rabitələrin sayı

4. Aqreqat halı (n.ş.)

57. Karbon və silisiumdan ibarət 50 qram qarışığın NaOH məhlulu ilə reaksiyasından 1 mol qaz (n.ş.) ayrılır. İlkin qarışıqda karbonun kütlə payını (% ilə) hesablayın. [math]A_{r}(C) = 12 A_{r}(Si) = 28[/math]]

58. Alüminium üçün hansı ifadələr doğrudur?

1. Birləşmələrdə +3 oksidləşmə dərəcəsi göstərir

2. Xlorid turşusu və NaOH ilə reaksiyaya daxil olur

3. Suda yaxşı həll olur

4. Adi şəraitdə qatı HNO₃ ilə qarşılıqlı təsirdə olur

59. Cr, Zn və Fe üçün hansı ifadələr doğrudur?

1. Dəyişkən valentlidir

2. Hidroksidləri suda həll olmur

3. O₂ ilə reaksiyaya daxil olur

4. NaOH ilə reaksiyaya daxil olur

5. Qızdırıldıqda Cl₂ ilə reaksiyaya daxil olur

60. 2,5-dibrom-3-metilheptanın Na ilə reaksiyasından hansı birləşmə alınar?

Fizika

61.[math]\frac{A*V*san}{Kl*m}[/math] ifadəsi hansı fiziki kəmiyyətin vahidinə uyğundur?

62.Sarğacdakı cərəyan şiddəti 5 A, onun maqnit sahəsinin enerjisi 50 C olarsa, induktivliyini hesablayın.

63.Saatın 2 sm uzunluqlu dəqiqə əqrəbinin uc nöqtəsinin 30 dəqiqə ərzində yerdəyişməsinin modulunu hesablayın.

64.Tezliyi [math]6*10^{14}Hs[/math] olan işığın sındırma əmsalı n=2.5 olan mühitdə dalğa uzunluğunu hesablayın.
([math]c=3*10^{8}\frac{m}{san}[/math])

65.Yer səthindən şaquli yuxarı atılmış cismin sürətinin modulunun zamandan asılıq qrafikinə görə onun maksimal qalxma hündürlüyünü hesablayın (havanın müqaviməti nəzərə alınmır. [math]g=10*\frac{m}{san^{2}}[/math])

66.Sistem tarazlıqda olarsa, x cisminin kütləsini hesablayın (blokların kütləsi və sürtünmə nəzərə alınmır).

67.Bir-birinə çəkisi nəzərə alınmayan və uzanmayan iplə bağlanmış cisimlər səthə paralel yönəlmiş F=60N qüvvəsinin təsiri ilə v=4 m/san sürətlə üfüqi səthdə düzxətli bərabərsürətli hərəkət etdirilir. İp qırılarsa, ikinci cisim dayanmağa qədər nə qədər yol (m) gedər? (Sürtünmə əmsalları bərabərdir)?

68.27°C temperaturda nisbi rütubət 60% olarsa, havadakı su buxarının parsial təzyiqini paskallarla hesablayın. [math]M= 18*10^{-3}\frac{kq}{mol}[/math], [math]R= 8\frac{C}{mol*K}[/math], 27°C temperaturundadoyan su buxarının sıxlığını [math]ρ_{0}=3*10^{-2}\frac{kq}{m^{3}}[/math] qəbul etməli).

69.İnduksiya xətlərinə perpendikulyar istiqamətdə bircins maqnit sahəsinə proton, elektron və neytron daxil olur. Zərrəciklər və onlara maqnit sahəsi tərəfindən təsir edən Lorens qüvvəsinin istiqaməti arasındakı uyğunluğu müəyyən edin.

70.Rəqs konturunda sarğacın maqnit sahəsinin enerjisi maksimum olduqda, hansı fiziki kəmiyyətlər modulca maksimum olar?

1. Sarğacda cərəyanın şiddəti

2. Kondensatorun yükü

3. Sarğacda maqnit seli

4. Kondensatorun gərginliyi

5. Kondensatorun elektrik sahəsinin enerjisi

71.XOY müstəvisində düz xətt üzrə hərəkət edən maddi nöqtənin koordinatları zamana görə $x=8+3t$ (m) və $y=6-4t$ (m) qanunu ilə dəyişir. Maddi nöqtənin sürətinin modulu  [math]\left(\frac{m}{san}\right)[/math] nəyə bərabərdir?

72.Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkətdə cismə təsir edən qüvvələrin əvəzləyicisinin modulu hansı ifadə ilə təyin olunur (m – cismin kütləsi, T – fırlanma periodu, v – sürətidir)?

73.X oxunun əksi istiqamətində hərəkət edən cismin təcilinin proyeksiyasının zamandan asılılıq qrafiki verilmişdir. Hansı qrafik bu cismin kinetik enerjisinin zamandan asılılığına uyğundur?

74.Atomun bir enerji səviyyəsindən digərinə keçidi zamanı udulan fotonların dalğa uzunluqları verilmişdir. Atomun [math]E_{1}[/math] enerjili səviyyədən [math]E_{3}[/math] enerjili səviyyəyə keçidi zamanı udulan fotonun dalğa uzunluğunu hesablayın.

75. Çevrə üzərində yerləşən üç nöqtəvi yükün çevrənin mərkəzində yaratdıqları elektrostatik sahənin yekun intensivlik vektoru hansı istiqamətdə yönəlmişdir?

76.Tezliyi [math]3*10^{14}Hs[/math] olan fotonun impulsunu hesablayın.([math]c=3*10^{8}\frac{m}{san}[/math], [math]h=6.6*10^{-34}C*san[/math]).

77.Cərəyanlı naqillərin en kəsikləri göstərilmişdir. Naqillərdə cərəyan şiddəti eyni qiymətə malikdir. Hər iki naqildən eyni məsafədə olan M nöqtəsində maqnit sahəsinin yekun induksiya vektoru hansı istiqamətdə yönəlmişdir?

78.Sabit kütləli ideal qazın həcminin mütləq temperaturdan asılılıq qrafiki verilmişdir. 2 nöqtəsinə uyğun təzyiqin 1 nöqtəsinə uyğun təzyiqə nisbətini [math]\frac{p_{2}}{p_{1}}[/math] ​hesablayın.

79.Qapalı keçirici konturla hüdudlanmış səthdən keçən maqnit seli Φ=4−6t (Vb) qanunu ilə dəyişir. Hansı qrafik bu konturda yaranan induksiya EHQ-nin modulunun zamandan asılılığına uyğundur?

80. Düzxətli hərəkət edən cismin kinetik enerjisinin yerdəyişməsinin modulundan asılılıq qrafiki verilmişdir. Hansı qrafik cismə təsir edən qüvvələrin əvəzləyicisinin modulunun yerdəyişmənin modulundan asılılığına uyğundur?

81. U şəkilli borunun hər iki ucu açıq olduqda civə sütünlarının səviyyəsi qabın uclarından eyni L=25,1 sm məsafədədir. Sağ ucu kip bağlayıb sol uca bir miqdar civə tökdükdə civə sütünlarının səviyələrinin əvvəlki vəziyyətdən yerdəyişmələri 4 mm və 1 mm olur. Atmosfer təzyiqinin millimetr civə sütünu ilə qiymətini tapın.

82.. Dairəvi orbit üzrə hərəkət edən Yerin süni peykinin kinetik enerjisi  E_k  = – 10⁹ C dur. Süni peykin yerin cazibə sahəsindəki tam enerjisi nəyə bərabərdir?

83. Sahəsi S=100 sm² olan metal çərçivə maqnit sahəsinin qüvvə xətlərinə perpendikulyardır. Maqnit sahəsinin induksiyası B= t³ 3t²  qanunu ilə dəyişir. Çərçivənin müqaviməti R=0,01 Om-dur. t=1 san anında induksiya cərəyan şiddətinin qiymətini hesablayın.

84. Bir atomlu ideal qaz p=0,5 atm təzyiqdə və T=300 K temperaturda V=20 ℓ həcm tutur. Qaza tədricən Q=40 C istilik miqdarı verəndə onun temperaturu [math]\bigtriangleup [/math] T  = 10 K artır. Bu prosesdə qaz nə qədər iş görmüşdür? 

85. Mail müstəvinin üzərində sabit sürətlə hərəkət edən cisim L=1 m məsafəni qət etdikdə onun temperaturu ∆t=2 ºC artmışdır. Cismin xüsusi istilik tutumu c=3 C/kq·K-dir. Sürtünmə nəticəsində ayrılan bütün istiliyin cismin qızmasına sərf olundüğu qəbul edilir. Cismin mail səthlə sürtünmə əmsalını tapın.

86. Yağış damcısına təsir edən müqavimət qüvvəsi sürətinin kvadratı və damcının ekvator kəsiyinin sahəsi ilə düz mütənasibdir. Radiusu R olan damcı qərarlaşmış sabit [math]\upsilon [/math] sürəti ilə düşür. Radiusu 2R olan damcının qərarlaşmış sabit sürəti nə qədər olar?

87.0 kənar bucağın hansı qiymətində maye tam islatmayandır?

88.Müstəvi kondensatorlardan biri sabit gərginlik mənbəyinə qoşuludur, digəri isə yükləndikdən sonra mənbədən ayrılıb. Hər iki kondensatorun köynəkləri arasındakı dielektrik çıxarıldıqda aşağıdakı dəyişikliklər müşahidə olunur:

1. Elektrik tutumu azalır.

2. Yükü azalır.

3. Köynəkləri arasındakı gərginlik artır.

4. Enerjisi artır.

5. Enerjisi azalır.

89.Suyun qabların dibinə göstərdiyi hidrostatik təzyiq qüvvələrinin nisbəti [math]\left( \frac{F_{1}}{F_{2}} \right)[/math] nəyə bərabərdir (h – maye sütununun hündürlüyü, S – oturacağın sahəsidir)?

90.Hansı qurğunun şərti işarəsi təsvir edilmişdir?